Ngày 15/6 hằng năm được chọn là Ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết – một dịp quan trọng để các quốc gia Đông Nam Á cùng nhau nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường hợp tác và hành động quyết liệt nhằm kiểm soát và đẩy lùi dịch bệnh sốt xuất huyết – một thách thức y tế công cộng nghiêm trọng đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây.

1. Bệnh sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua muỗi vằn – đặc biệt là loài Aedes aegypti. Khi muỗi này đốt người mang virus, sau đó đốt người khác, virus sẽ truyền từ người bệnh sang người lành.

Tại Việt Nam, bệnh lưu hành rộng rãi trên cả nước, cả ở đô thị lẫn nông thôn. Dịch thường xuất hiện mạnh vào mùa mưa – đặc biệt trong các tháng 7,8,9,10 – khi điều kiện ẩm ướt thuận lợi cho muỗi sinh sôi.

Sự nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết:

• Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu
• Bệnh có khả năng bùng phát thành dịch lớn và có thể gây tử vong nếu không được chăm sóc đúng cách.

Bệnh sốt xuất huyết do vi rút Dengue gây ra với 4 típ (D1, D2, D3, D4). Cả 4 típ gây bệnh này đều gặp ở Việt Nam và luân phiên gây dịch. Do miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ có tính đặc hiệu đối với từng típ cho nên người ta có thể mắc bệnh sốt xuất huyết lần thứ 2 hoặc thứ 3 bởi những típ khác nhau.

2. Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết:

Muỗi có màu đen, thân và chân có những đốm trắng thường được gọi là muỗi vằn.

Muỗi vằn cái đốt người vào ban ngày, đốt mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối.

Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc/xó tối trong nhà, trên quần áo, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà.

Muỗi vằn đẻ trứng, sinh sản ở các ao, vũng nước hoặc dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, lu, khạp, giếng nước, hốc cây… các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa, bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa… Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng vượt trên 20º C

3. Triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết

– Người bệnh thường sốt cao đột ngột 39 – 40 độ C, kéo dài 2 – 7 ngày. Uống thuốc hạ sốt, nhiệt độ có thể giảm vài giờ sau đó sốt cao trở lại.

– Đau đầu dữ dội ở vùng trán; Đau hốc mắt, đau người, các khớp; buồn nôn; phát ban

– Xuất huyết: Xuất huyết có sau sốt vài ngày, biểu hiện bằng các hình thức như xuất huyêt dưới da, da có những chấm đỏ, ấn không mất, hoặc xuất huyết tự nhiên như chảy máu cam, chảy máu chân răng, ói ra máu, đi tiêu ra phân đen v.v

– Trẻ sốt được 5-7 ngày thì sốt giảm và sốc xuất hiện làm trẻ bị trụy tim mạch rồi tử vong. Trước khi trẻ bị sốc, trẻ có các dấu hiệu báo trước như: Vật vã bức rức hoặc li bì mê sảng; Đau bụng nhiều, Tay chân lạnh và rịn mồ hôi; Da đổi sắc bầm bầm, môi tím tái. Tiểu ít hơn bình thường.

4. Cần làm gì khi nghi ngờ bị sốt xuất huyết:

Đi khám tại cơ sở y tế để chẩn đoán và điều trị theo đơn bác sĩ; khám lại theo hẹn

Theo dõi và chăm sóc tại cộng đồng:

• Hạ sốt khi nhiệt độ cơ thể từ 38,5 độ C trở lên bằng Paracetamol, lau người bằng nước ấm khi sốt cao
• Uống nhiều nước : dung dịch Oresol, nước trái cây…
• Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu: Cháo, súp, sữa, thực phẩm giàu vitamin C
• Nằm màn cả ngày và đêm, nghỉ ngơi tại giường
• Theo dõi hàng ngày các triệu chứng cho đến khi hết sốt 2 ngày

Đến ngay cơ sở y tế khi có các dấu hiệu nguy hiểm sau

– Buồn nôn

– Đau bụng

– Xuất huyết tiêu hóa

– Không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày như chơi đùa, xem tivi, đọc sách…

– Chảy máu răng

– Chảy máu mũi, nôn ra máu

– Mệt mỏi, vật vã

– Đi cầu phân đen

5. Cách phòng/chống bệnh sốt xuất huyết:

• Cách phòng bệnh tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt.
• Tiêm vắc xin đầy đủ
• Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách:
• Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.
• Thả cá hoặc mê zô vào các dụng cụ chứa nước lớn (bể, giếng, chum, vại…) để diệt lăng quăng/bọ gậy.
• Thau rửa các dụng cụ chức nước vừa và nhỏ hàng tuần.
• Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà như chai, lọ, mảnh chai, mảnh lu vỡ, ống bơ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá…, dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.
• Bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát, thay nước bình hoa/bình bông.
• Phòng chống muỗi đốt:
• Mặc quần áo dài tay.
• Ngủ trong màn/mùng kể cả ban ngày.
• Dùng bình xịt diệt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi…
• Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi.
• Cho người bị sốt xuất huyết nằm trong màn, tránh muỗi đốt để tránh lây lan bệnh cho người khác.

Phòng chống sốt xuất huyết – trách nhiệm không của riêng ai! Công tác phòng chống sốt xuất huyết không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế, mà là trách nhiệm của mỗi người dân, mỗi cộng đồng. Bằng những hành động thiết thực mỗi ngày, chúng ta có thể góp phần ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe của chính mình và những người xung quanh.

Nguồn: HCDC